นักวิทย์ค้นพบว่าผึ้งสามารถบวกลบเลขได้

หากคิดตามสามัญสำนึก หลายคนคงคิดว่ามีแต่มนุษย์หรือสัตว์ใหญ่ๆที่มีสมองซับซ้อนเท่านั้นที่จะบวกลบเลขหรือเข้าใจสัญลักษณ์รูปแบบต่างๆได้ เพราะทักษะดังกล่าวจำเป็นต่อการดำรงชีวิต เช่น หาอาหาร รวมฝูง และจัดการทรัพยากร ฯลฯ

ส่วนแมลงที่มีสมองเล็กจิ๋วนั้น ดูแล้วไม่น่าจะสามารถบวกลบเลขได้

ล่าสุด ทีมนักวิจัยจากประเทศออสเตรเลียและฝรั่งเศสระดมสมองออกแบบการทดลองเพื่อพิสูจน์ข้อสงสัยดังกล่าว โดยการศึกษาในผึ้งน้ำหวาน ชนิดApismellifera เพื่อดูความสามารถในการคำนวณง่ายๆอย่างการบวกและลบ โดยพวกเขาตีพิมพ์ผลงานวิจัยดังกล่าวในวารสาร Science Advances เมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2019

การทดลองใช้ผึ้งน้ำหวานจำนวน 14 ตัวมาฝึกฝนเพื่อทำการทดสอบ โดยวิธีทดลองนั้นเข้าใจง่ายมาก

เริ่มจากการให้ผึ้งแต่ละตัวเห็นโจทย์ จากนั้นให้มันผ่านไปยังกล่องชั้นในที่จะมีทางแยกสองทาง แต่ละทางมีภาพเป็นคำตอบให้มันดูแล้วเลือกว่าจะผ่านเข้าไปทางไหน ถ้ามันเลือกคำตอบที่ถูกต้อง ด้านในจะได้น้ำหวานเป็นรางวัล แต่ถ้าเลือกคำตอบที่ผิดจะได้สารละลายรสขมเป็นการลงโทษ

ส่วนโจทย์ที่ให้มันเห็นก็ตั้งเงื่อนไขง่ายๆว่า

– สัญลักษณ์ที่มีสีเหลืองหมายถึงลบออก 1

– สัญลักษณ์สีฟ้าหมายถึงบวกเพิ่มอีก 1

ยกตัวอย่างเช่น

โจทย์ด้านหน้าอาจเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีเหลือง 3 รูป ส่วนตัวเลือกด้านในเป็น

– สี่เหลี่ยมจัตุรัสสีเหลือง 2 รูปและสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีเหลือง 3 รูป

หากผึ้งเข้าใจว่าสีเหลืองหมายถึงลบออก 1 มันก็จะเลือกบินเข้าห้องที่มีรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีเหลือง 2 รูปซึ่งเป็นคำตอบที่ถูกต้อง

นักวิจัยทำการเปลี่ยนสัญลักษณ์เป็นรูปร่างต่างๆ ทั้งรูปวงกลม สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยมจัตุรัส และสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน โดยมีจำนวนตั้งแต่ 1-5 รูป เพื่อทดสอบว่าผึ้งเข้าใจเรื่องการบวกลบจริงๆ

เมื่อผ่านการฝึกฝนด้วยโจทย์และสัญลักษณ์ที่แตกต่างกันมากกว่า 100 ครั้ง ผึ้งทั้ง 14 ตัวสามารถเข้าใจสัญลักษณ์ว่าสีเหลืองหมายถึง -1 และสีฟ้าหมายถึง +1 ได้ รวมทั้งสามารถจดจำจำนวนในโจทย์ที่อยู่ด้านหน้า เพื่อใช้เลือกคำตอบที่ถูกต้องด้านในได้

นอกจากนี้ผึ้งน้ำหวานเหล่านี้ยังเรียนรู้จากความผิดพลาดในอดีต แล้วเลือกคำตอบที่ถูกต้องมากขึ้นเพื่อให้ได้ลิ้มรสน้ำหวานของโปรดในโจทย์ข้อถัดๆมาอีกด้วย

ต่อมา นักวิจัยทำการทดสอบในในรูปแบบเดิม แต่ไม่มีรางวัลหรือการลงโทษหลังจากเลือกคำตอบไปแล้ว  ผลคือผึ้งส่วนใหญ่พวกมันยังคงจดจำเงื่อนไขเดิมและสามารถเลือกคำตอบที่ถูกต้องได้อย่าน่าประทับใจ

ความน่าทึ่งคือ แม้ว่าผึ้งจะมีร่างกายที่แตกต่างจากมนุษย์เราอย่างมากซึ่งทีมนักวิจัยเองก็คาดไม่ถึงว่าจะสามารถฝึกฝนพวกมันให้จดจำจำนวน เข้าใจสัญลักษณ์ และบวกลบตัวเลขได้เช่นเดียวกับสัตว์อื่นๆ ที่มีสมองขนาดใหญ่และซับซ้อน สุนัข นกแก้ว หรือนกพิราบ

การทดลองนี้บอกอะไรเราหลายอย่าง แต่สิ่งหนึ่งที่ชัดเจนที่สุดน่าจะเป็นการย้ำเตือนเราว่า สัตว์รอบตัวเราหลายชนิดอาจจะฉลาดกว่าที่เราคิดก็ได้

บทความโดย  อาจวรงค์  จันทมาศ

อ้างอิง

http://advances.sciencemag.org/content/5/2/eaav0961